Aftermovie & Terugblik congres Jurist Doet WAT

Door Rik Aertsen

Het NGB kijkt met trots terug op het eerste congres van Jurist Doet WAT op 19 mei 2022. Het was een interessante dag die veel inspiratie bood. Maar liefst 239 juristen waren afgekomen op het evenement op het hoofdkantoor van ING in Amsterdam-Zuidoost. Jurist Doet WAT is een initiatief van het NGB en het Onderzoekcentrum Onderneming & Recht van de Radboud Universiteit Nijmegen. Het initiatief roept alle juristen in Nederland op om vanuit de eigen juridische expertise zelf actief bij te dragen aan de verduurzaming.

Maatschappelijke belangen
Rutger Claassen (hoogleraar politieke filosofie en economische ethiek, Universiteit Utrecht) vertelde dat de rol van bedrijven in de maatschappij aan het veranderen is en stelde de vraag voor wie handelen bedrijven eigenlijk? Hij kwam tot de conclusie dat een bedrijf niet langer alleen in het eigen belang van de aandeelhouder kan handelen. Een bedrijf functioneert in de maatschappelijke context en zal maatschappelijke belangen, zoals het tegengaan van klimaatverandering, mee moeten wegen in het handelen van het bedrijf. Het dienen van maatschappelijke belangen vormt uiteindelijk het bestaansrecht van het bedrijf.

Duurzaamheidsbeleid
Diederik Samsom (kabinetschef van Eurocommissaris Frans Timmermans) en Sandor Gaastra (directeur-generaal Klimaat en Energie van het ministerie van EZK) werden vervolgens door dagvoorzitter Lennart Booij geïnterviewd over het duurzaamheidsbeleid in Europa, de Green Deal, en Nederland. Gaastra waarschuwde dat de verduurzaming ons in de portemonnee gaat raken. De overheid kan niet alle kosten van de benodigde investeringen met subsidies compenseren: ‘We kunnen ons niet uit de klimaatcrisis subsidiëren.’

Paneldiscussie: drempels en knelpunten
Daarna volgde een paneldiscussie met drie bedrijfsjuristen: Peter Cent (Triodos), Baukje Dreimuller (Renewi) en Yu Lian de Bakker (PVH Europe). Zij vertelden over juridische drempels en knelpunten die zij in de praktijk bij het realiseren van duurzame impact ervaren. Dreimuller gaf bijvoorbeeld aan dat hergebruik van opgehaalde afvalstoffen door onpraktische regelgeving bemoeilijkt wordt. Door ingezamelde materialen als ‘afval’ te kwalificeren, moeten zij conform de afvalstoffenwetgeving worden verwerkt, tenzij de overheid de ‘einde-afvalstatus’ toekent. Maar het aanvragen van die status is regionaal georganiseerd. Dit maakt het voor een landelijke opererende inzamelaar als Renewi lastig werkbaar.

Paneldiscussie: recht als instrument
Aan een tweede paneldiscussie namen de volgende juristen deel: Rozemarijn Bloemendal (partner, Deloitte Legal), Rutger Claassen (hoogleraar, Universiteit Utrecht), Lodewijk Smeehuijzen (hoogleraar privaatrecht, Vrije Universiteit Amsterdam) en Gerard van Solinge (advocaat, Allen & Overy en hoogleraar ondernemingsrecht, Radboud Universiteit Nijmegen). Zij discussieerden over de vraag hoe het recht ingezet kan worden als instrument om duurzaamheid te stimuleren. Smeehuijzen zag een rol voor de rechter weggelegd. De rechter kan namelijk de belangen van toekomstige generaties meewegen, die niet in het electoraat en dus niet bij het maken van wetgeving zijn vertegenwoordigd. Gerard van Solinge daarentegen zag meer heil in wetgeving. Hij stelde dat bestuurders en commissarissen het tot hun taak moeten rekenen dat de onderneming op maatschappelijk verantwoorde wijze functioneert. Deze maatschappelijke zorgplicht moet volgens Van Solinge in de wet worden opgenomen en niet aan rechterlijke uitspraken worden overgelaten.

Greenwashing
Tobias Cohen Jehoram (advocaat, De Brauw Blackstone Wetsbroek en hoogleraar IE recht, Erasmus Universiteit Rotterdam) was de laatste spreker tijdens het plenaire gedeelte van de dag. Hij ging in op de volgende vraag: hoe kunnen bedrijven voorkomen dat zij van ‘greenwashing’ worden beticht?

CO2-uitstoot
Hein Wegdam (directeur, ING Real Estate Finance) vertelde tijdens de lunchpauze over de CO2-uitstoot van het congres. Alle deelnemers hadden bij de inschrijving aangegeven met welk vervoermiddel zij naar het congres zouden komen. Op basis hiervan had adviesbureau Witteveen+Bos de gemiddelde uitstoot per deelnemer uitgerekend: 11 kg CO2-eq. Wegdam stelde de deelnemers vervolgens voor om de CO2-uitstoot van de dag te compenseren middels een donatie aan het Vastgoedbos, een project dat CO2-uitstoot wil compenseren door het aanplanten van bomen.

Klimaattafels
In het kader van Jurist Doet WAT hebben de afgelopen twee jaar een zestal Klimaattafels (werkgroepen van juristen) samen aan (juridische) ideeën en voorstellen voor verduurzaming gewerkt. Deze Klimaattafels verzorgden tijdens het middaggedeelte van het congres workshops over de volgende onderwerpen: (1) human rights due diligence; (2) de toekomst van mobiliteit; (3) vliegen op waterstof; (4) circulair bouwen; (5) productielocaties waterstof en (6) een duurzame landbouwtransitie.

Vervolg
Aan het einde van de dag vertelden Rik Aertsen en Flore Groen, mede-initiatiefnemers van Jurist Doet WAT, dat het initiatief na het congres wordt voortgezet. De zes Klimaattafels gaan verder en een nieuwe Klimaattafel over ‘Governance’ wordt opgestart. Deze nieuwe Klimaattafel richt zich op de uitvoering van duurzaamheidsbeleid en borging ervan binnen de besluitvormingsprocessen en de bedrijfsvoering van bedrijven.

Iedere jurist(e) die wil meedoen met een Klimaattafel, kan zich aanmelden via juristdoetwat@ngb.nl.