‘De rechtspraak is nog veel leuker dan ik dacht’

Interview Patricia Arnoldus-Smit, raadsheer Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch

Voordat Patricia Arnoldus-Smit raadsheer werd, werkte zij jarenlang als bedrijfsjurist bij verschillende banken. ‘Ik heb er veel profijt van gehad dat ik weet hoe het werkt in een onderneming en in de boardroom.’

‘Ik heb met veel plezier als bedrijfsjurist gewerkt’, zegt Patricia Arnoldus-Smit. Zij is senior raadsheer bij het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch, waar zij in 2011 begon. Sinds 2007 was zij rechter in Dordrecht, en daarvoor bedrijfsjurist en later mediator.
‘Na mijn afstuderen had ik echt zin om de praktijk in te gaan. Het bedrijfsleven trok mij, ik had er al rondgekeken tijdens mijn afstudeeronderzoek naar factoring, toen een nieuw onderwerp. De advocatuur sprak mij minder aan. Het leek mij interessant om deel van een onderneming uit te maken, om van binnenuit mee te denken. Ik werd bedrijfsjurist bij – toen nog- de Amrobank, later bij ABN en de Rabobank. Tussendoor heb ik anderhalf jaar als secretaris van de Geschillencommissie Bankzaken gewerkt. Leuk werk.'

'Later werd ik zelf lid van die geschillencommissie en van de Geschillencommissie Advocatuur. Inmiddels was ik na mijn werk bij de Rabobank een eigen mediationpraktijk begonnen. Daarnaast deed ik veel zittingen voor de geschillencommissies. Dat vond ik zó leuk om te doen, zoiets wilde ik elke dag wel. Ik had in vijf jaar mediation veel mooie zaken gedaan, en het was tijd voor iets nieuws. Ik wilde ook wel weer in een grotere organisatie werken. Zo ben ik rechter geworden in Dordrecht. Achteraf zie ik dat geschillenbeslechting als een rode draad door mijn loopbaan liep.’

Wat voor soort zaken doe je?

‘Ik doe handelszaken en kom zo met allerlei bedrijven in aanraking. Als rechter zie je een brede range aan ondernemingen. Je leert over onderwerpen waar je nog nooit aan gedacht had. Ik weet nu iets over de aspergeteelt, tassen maken, de projectontwikkeling van een winkelcentrum, de paardenfokkerij, de ontwikkeling van een uitgebreid softwaresysteem voor een bedrijf, om maar wat onderwerpen te noemen waar ik onlangs mee te maken kreeg. Het is boeiend om je telkens weer in een nieuw onderwerp te verdiepen. Op een gegeven moment wist ik bijvoorbeeld precies hoeveel kroketten de Nederlander gemiddeld per jaar eet. Je wordt elke dag verrast.’

Wat vind jij mooi aan het vak van rechter/raadsheer?

‘Mooi aan het vak vind ik dat je een geschil oplost, en dat op een goede en rechtvaardige manier probeert te doen. Partijen zijn blij dat er een oplossing komt. Vaak is dat niet via een uitspraak, maar via een schikking. Bij het hof selecteren wij veel zaken voor een comparitie direct na het aanbrengen van de zaak, dus nog voordat er in de procedure stukken zijn gewisseld. Op die zitting schikken partijen ongeveer de helft van de zaken. Ook bij de rechtbanken wordt veel geschikt. Het is heel bevredigend er aan bij te dragen dat partijen tot een oplossing komen. Ook is het mooi om beide kanten van een zaak te horen, een onafhankelijke afweging te maken en de knoop door te hakken. Of er nu een schikking komt of een uitspraak: je bent maatschappelijk relevant bezig. Ik dacht al dat dat leuk was, maar het is nog veel leuker dan ik dacht. En je werkt in een prettige werkomgeving met fijne collega’s.’

Zie je veel voormalige bedrijfsjuristen in de rechtspraak?

‘Het gebeurt niet zo vaak dat bedrijfsjuristen rechter worden. Advocaten maken die stap vaker. Ik vind het jammer dat we niet meer bedrijfsjuristen naar het rechter- of raadsheerschap zien overstappen. Bedrijfsjuristen kennen het reilen en zeilen van ondernemingen van binnenuit, ze weten wat er in de boardroom gebeurt. We hebben veel zaken over bestuurdersaansprakelijkheid. Om zo’n zaak goed te kunnen beoordelen is het fijn als je snapt waar een directeur mee kan worstelen, welke dilemma’s er zijn. Ook bij het beoordelen van een contract is het prettig als je ervaring hebt met het opstellen van contracten. Want als rechter kijk je wat partijen hebben bedoeld toen ze het contract sloten. We leggen contracten uit met het Haviltex-criterium, bedrijfsjuristen welbekend. Zelf heb ik als rechter en raadsheer enorm veel profijt van mijn ervaring als bedrijfsjurist.’

Kortom, de rechtspraak kan bedrijfsjuristen uitstekend gebruiken. En wat heeft een bedrijfsjurist eraan om rechter te worden?

‘Dat is wat het rechterschap zo interessant maakt: steeds nieuwe, verrassende onderwerpen, juridisch puzzelen, maatschappelijk relevant werk waarbij je vanuit een onafhankelijke positie bijdraagt aan een rechtvaardige uitkomst. En een fijne werkomgeving met leuke collega’s.’

Rechter worden betekent wel dat je afscheid neemt van je arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd, als je die hebt.

‘Dat klopt, maar ik denk niet dat je je daardoor moet laten weerhouden. Na het succesvol doorlopen van de selectieprocedure krijg je een aanstelling voor de duur van je opleiding, tussen de een en vier jaar. Rond je de opleiding succesvol af, dan krijg je een aanstelling voor het leven. Het overgrote deel van de mensen die door de selectie komt, rondt ook de opleiding goed af. Wil je je oriënteren, dan kun je eens vrijblijvend met een rechter of raadsheer gaan praten. Over de opleiding, over het vak, over zijn of haar ervaringen. Je kunt ook rechter-plaatsvervanger worden, daar zijn allerlei varianten in mogelijk. Je krijgt een mooi kijkje in de keuken en je kunt voelen of het iets voor je is. Veel mensen vinden het een leuke route. Dus ik zou zeggen: bedrijfsjuristen, denk er eens over na om rechter te worden!’

Patricia Arnoldus – Smit (1963) is senior raadsheer in het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch. Na haar afstuderen in 1986 werd zij bedrijfsjurist. Zij werkte achtereenvolgens bij de (toenmalige) Amrobank, ABN en Rabobank. Tussendoor was zij een paar jaar secretaris van de Geschillencommissie Bankzaken, destijds bij de Stichting Geschillencommissies, nu ondergebracht bij de Stichting Kifid.
In 2001 startte Patricia haar eigen mediationpraktijk. Tijdens haar werk als bedrijfsjurist bij de Rabobank had zij een mediation-opleiding gedaan, omdat de klachten bij de juridische afdeling waren ondergebracht. Zij deed zakelijke mediations: handelsgeschillen, (ziekenhuis)maatschappen, arbeidszaken etc. In die tijd was zij lid van de Geschillencommissie Bankzaken waar zij eerder secretaris van was geweest, en van de Geschillencommissie Advocatuur en deed zij veel zittingen.
In 2007 werd Patricia rechter in opleiding en in 2008 werd zij benoemd tot rechter in de Rechtbank Dordrecht. In 2011 werd zij Raadsheer in Den Bosch. Zij is daarnaast lid van de landelijke selectiecommissie rechters (LSR). Vorig jaar was zij lid van de landelijke visitatiecommissie Rechtspraak.

Op dinsdag 7 maart van 14.00 - 17.00 u. is er een bijeenkomst bij de Rechtbank Amsterdam: 'De rechter: tips & tricks voor NGB-leden'.

(Tekst: Henriette van Wermeskerken)